principis

gari. l. un. D. de adopt. Facta ergo ea arrogatione legitimi cenfebantur. Sed eum modum non fine ratione fuftulit Juftinus, L. 7. C. eod. approbante id Juftiniano Nov. LXXXIX, 7. Nov. LXXIV, 3.

XXVIII. XXVIII. Denique Juftinianus, ne & ipfe Legitimatio IV) minus videretur ingeniofus, adjecit IV.) `leper re- gitimationem per refcriptum principis, Nov. fcriptum LXXXIX, 9. ac poftremo legitimationem V) &V) per per teftamentum, Nov. LXXIV, 2. 1. LXXXIX, teftamen 10. Quo ipfo tamen totum inventum legitimationis eum deftruxiise, obfervat ThomaJuftinia fius de ufu prait. der. de legitim. 1, 12. p. 44.

tum in

venta a

no.

I. Adoptionis Rome

T

De Adoptionibus.

Ertius modus. conftituendi patriam poteftatem erat ADOPTIO, quæ quim fuerit actio legis, certis formulis, ac follemnitatibus peragendo: genuina ejus ratio ex antiquitatibus pernofcenda erit.

A

1. Cur inventa a Romanis fit adoptio, & cur ea Romæ frequentius, quam ufquam terfit ufurpata, paullo altius eft repetam fre- rarum, qnentis tendum, quum alias univerfa hujus inftituti caufapri- ratio intelligi nequeat, Obfervavimus jam

ma.

fupra, (Lib. I.Tit. X. §. 4.) Romanas familias habuifse fua facra privata, fuos focos & aras domefticas, fuas porro ferias, de quibus conferri merentur Macrob. Satur. I, 16. Jac. Guther. de jure Pontif. II, 2. Vinc. Gravina

ad

Aad XII. Tab. num. LXXVI. p. 416. fequ. De iis facris quum effet lege decemvirali conftitutum: SACRA PRIVATA PERPETUO MANENTO: omnia fane agebant Romani, ne facra illa gentilia interirent. (*) Quare Clodium etiam hoc nomine graviter reprehendit Cicero, pro Domo XII. quod effecerit ut facra Clodia gentis interirent. Hinc, fi qui ex juftis uxoribus liberos haud fuftuliffent, fi adoptabant extraneos, qui tunc in facra &

gen

(*) Aliquando tamen id agebant, ut facra privata interimerentur, eamque in rem Jureconfulti juvenerant fenes facra coementes. Excogitaverant enim eam rationem, ut heres fenibus venderet ea bona, quæ qui haberent, facris adftringerentur, venditione imaginaria per æs & libram, addita ftipulatione, vel fiducia, ut fenes illi bona venditori vel heredi non ut hereditatem, fed ut res fingulares, facras liberas, redderent. Rem accurate primus ex loco obfcuro Cic. pro Mur. cap. XII. explicavit & in lucem protraxit V. C. Jo. Fr. Gronov. de pe cun. vet. IV, 7. quam deinde fequutus Jo. Ĝe. Grævius Not. ad Cic. l. c. uterque monuit, perperam cum his fenibus ad interimenda facta adhibitis confundi, fenes coemtionales apud Plaut. Bacchid, IV, 9.& Cicer. ad Famil. Epift. VII, 29. quum hi fuerint mancipia rejicula & veterana, quæ quod non adeo facile emtorem invenirent, vel plura fimul vendebantur vel tanquam mantiffa, adjiciebantur melioribus. Iidem monuerunt nihil hos fenes coemtiona les facere ad coemtionem nuptialem. Ad quam quum nos eam retulerimus in prioribus editio nibus, hic errorem noftrum fateri ac emendare non dubitavimus.

2

II. Caufa

gentem tranfire dicebantur. Briffon. de verb. fignif. p. 1814. Conf. Vopifc. Valerian. XIV. II. Deinde altera acceffit ratio, pœnæ nifecunda mirum orbitati præmiaque an oxurudia propofita, qualia & ante legem Papiam Poppaam in libera republica fuiffe, patet ex Dione Caff. LVI. p. 660. Ne ergo parentes aides aut orbi vel præmiis iftis exciderent, vel pœnas darent; alios adoptabant, idque jam fua ætate reprehendit P. Scipio, cenfor, in oratione apud Gell. Not. Arr. V, 19. Quin adeo fraudulenter poftea hac in re egerunt Romani, ut quum per legem Papiam trium liberorum parentes reliquis in honorum petitione præferrentur, ii, quibus ifte liberorum numerus deerat, per adoptionem fibi quærerent liberos, eofdemque deinde, ne onere essent, ubi honoribus pofiti erant, ftatim emanciparent. Unde conditio denique SCto cautum eft, ne fimulata adoptio in ulla parte muneris juvaret. Tacit. Annal. XV, 29. Ulpian. L. 2. §.2.D. de excufat. munerum. Add. Comment. noftr.ad L.Jul. Pap. Lib. II. Cap. 7. p. 201. feq.

III.Cauf

III. Accedebat tertia ratio æque fraudufa tertia. lenta. Si quis enim patricii ordinis tribuniciam poteftatem ambiret; ut voti fieret compos, plebejo cuidam fe adoptandum dabat. Exemplum hujufmodi fraudulente adoptionis præbuit P. Clodius, de cujus abfurda adoptione videri poffunt Sueton. Tiber. II. Dio Caff. XXXVIII. p. 72. Cic. orat. pro domo XIII Simile dedit Dolabella, qui ob eamdem cauffam in gentem Liviam plebejam tranfiit. Dio Caff. XLII. p. 198. Et hæ funt veræ illæ ac ge

nuinæ cauffæ, cur tam frequentes effent Ro mæ adoptiones.

IV. Erant vero adoptiones duorum generum. Aliæ ADROGATIONES: aliæ ADOPTIONES ftrictiore fenfu dicebantur. Ulpian. VIII, 1. feq. Illis homines fui juris ; his liberi alieni in alterius poteftatem, gentem, nomen & facra tranfibant.

IV. Ado.

ptio quo

tuplex?

de diâa

V. Antiquiffima fuiffe videtur ADROGA- v. Arro TIO, non ab interrogatione patris & filii ado- gatio unptivi ita dicta, ut putat Caj. Inft. 1, 5. 1. L.2. pr. D. de adopt.fed a rogatione ad populum lata. Fie bat enim arrogatio in comitiis curiatis auctoritate pontificum, tefte Gell. Not. Att. V, 19. Adftipulatur huic Gellii etymologia Menag. Amæn. jur. cap. XXXIX. p. 259. eamque ipfa vocabuli analogia confirmat, quamvis Caji cauffam agat Cujac. Obs. IX, 37.

in comi

VI, Cur in comitiis curiatis de arrogatione vi. Cur tanquam de publica populi cauffa actum fit, ea peracta ejus rei hanc rationem adfignat Vinc. Gravina tiis cu ad XII. Tab. n. LXXXV. p. 451. quod interfuerit riais ? populi, ut fraudes, fupra numeris II, & III, relatæ, prohiberentur. Sed prius procul dubio arrogationes in comitiis factæ funt, quam fraudum iftarum exftarent exempla. Melior ratio videtur, quia arrogati fperabant hereditatem. De hereditate vero in alios transferenda folum populum cognoviffe, vel inde patet, quod & teftamenta olim in comitiis calatis fieFent. Accedit, quod per arrogationem caput e tabulis cenfualibus eximeretur, & in alterius redigeretur poteftatem; id quod inconfulto populo fieri iniquum videbatur. Hinc in legibus

De

te ponti

Decemviralibus Tab. IX. erat lex: DE CAPITE CIVIS, NISI PER MAXIMUM COMITIATUM NE FERUNTO. Cic. de Legib. III. in qua lege capitis adpellatione, non modo vitam, fed & libertatem, civitatem, familiæque jus exaudiri debere, eleganter demonftrat in notis Jac. Gothofred. p. 230. Hinc ergo in comitiis res erat explicanda, & quidem in curiatis. Gell. V, 19. Et hinc arrogatio fieri dicebatur lege curiata, Tacit. Hift. 1, 15. κατὰ νόμον κεριάτων Appian. de Bell. Civ. III. xarà vóμov rìr pazpianiv. Dio Cafs. Lib. XIV.

VII. Cur VII. Pontificum vere auctoritate opus viau&orita- debatur, non ob jurisjurandi religionem, ficu fue quo adrogatio ab omni calumnia & fraude rit opus pura præftaretur, ut conjicit idem Vinc. Gravina 1. c. p. 552. fed quia adoptivi relictis facris familiæ, in alterius gentis facra transibant. Cicero pro domo XIII. Quid facra Clodia gentis? Cur intereunt, quod in te eft? Que omnis NOTIO PONTIFICUM; quum adoptaret, effe debuit.

quid in

VIII. In VIII. Difpiciebant ergo Pontifices, an adquifive- optans ea effet ætate, ut alterum filium harint pon- bere pofset? an nulla ei fpes prolis fupereftifices? fet ? an conjugio inito foecunditatem fuorit

expertus quæ caufsa fit adoptionis? Gell. Nolt. Attic. V, 19. Cic. pro domo X. & XIII. Ulpian. L. 15. §.2.3. & L. 17. princ. D.de adopt.Neque enim facile permittebatur iis, qui jam liBeros procreaverant, ut alios vel arrogarent vel adoptarent, quippe quod ne in Imperatoribus quidem, reprehenfione carebat. Pe