XII. Ut &

& Cn. Pō

rinus M.

XII. Idem labor, tefte Svetonio Jul. XLIV. Jul.Cæfar Julium Cæfarem; idem & jam antea Cn. pejus & Pompejum exercuit, fi vera refert Ifidorus Conftan Hifp. Orig. V, 1. &, qui hunc exfcripfit, Gratianus can. z. diftinct. 7. Ita enim ibi Ifidorus: Leges autem redigere in libros primus conful Pompejus inftituere voluit, fed non perfeveravit, obtrellatorum metu. Deinde Cafar cœpit id facere, fed ante interfectus eft. Sunt etiam, qui Conftantinum M. de ejufmodi corpore juris compilando cogitafse ferunt. Beyer. Pofit. ad Digeft. I, 1. 146. Sed nefcio quo auctore. Id certius, horum omnium confilia fuifse irrita. In primis dolendum, Cæfari, huic operi quam maxime pari, per fata non licuifse tam præclare de Romana jurifprudentia mereri. Huber. Aufpic. domeft. V. p. 177.

XIII. Edi

XIIL Edicta prætorum, Augufto imperana Pre- te, diligenter colligere interpretarique cotorú pri. TOP perat C. Aulus Ofilius Jureconfultus() L. 2. ta ab O- §. 44. D. de orig. jur. L. 1. §. 2. D. ne quis eum alio,

1

qui in jus vocabitur. Sed privatim fufceptum fuerat hoc opus, neque adeo publicam umquam auctoritatem videtur obtinuifse. Menag. Amenit. Jur. 447.& p.98. Unde eo facilius periit, poftquam edictum Juliani ejus luminibus offecit.

XIV.

(r) Jam ante C. Ofilium ad Edi&tum quædam commentari cœperat Ser. Sulpicius, quæ Bruto dedicavit. L. I. §. 44. D. de orig. jur. ex quo Sulpicii commentario fragmentum exfat. L. 5. §. 1. D. de inftitor. actione; fed breviffimum hoc opus fuiffe cbfervat Pomponius.

num,

XIV. Poftea, Hadriano imperante, edicta XIV. Edi. dum perprætorum in unum codicem coaluere, vel ex petuum multis potius edictum unum, quod perpe- Salvii Jutuum vocabatur, concinnatum eft circa an- liani. uti Ant. Pagi in diff. Hypat. P. II. p. 209. computat, cxxx. Eutrop. Epit. Hist. Rom. VIII, 9. L. 1. §. 18. C. de vet. jure enucl. L. 10. C. de còndilt. indebiti. Auctor operis, non Didius Julianus, Imperator, ceu èx loco quodam Aurelli Victoris male intellecto conjecerat Hugo Grot. Flor. fparf.p. 641. fed Salvius Julianus, Didii proavus, tefte Spartian. vir. Julian. I. gente Africanus, Adrumeti natus, uti eft apud Grut. Infcript. pag. CCCCLVIII. de quo jureconfulto præter Bertrandum & Guil. Grotium legi merentur Ægid. Menag. Amœnit. jur. XXXIV. & Henr. Dodvell. Pralelt. Cambden. VIII. p. 333. Quamvis vero mirifice Julianum collaudent veteres, adeo, ut eum vouent virum fapientiffimum, Nov. LXXIV. maxima exiftimationis virum, difertiffimum jurifperitum, L. 5. C. de bonis qua lib. juris fublimiffimum teftem, fumma auctorita ris hominem, & prætorii editi ordinatorem L. 10. C. de condiƐt. indeb. fummum au{{orem juris fcientia, L. 15. C. de ufufr. & habit. & quæ alia paflim funt ejus elogia; non tamennævis caruiffe ajunt hoc edictum. Quædam enim addidit de fuo, quæ prætor num quam edixerat L. 3. D. de conj.cum emant.lib. Quædam detraxit, veluti illa, quæ de jurejurando Veftalibus & Flamini Diali remit zendo edixerat prætor. Gell. Not. Att. X, 15. Quedan correxit pro lubitu L. 1. §. 1. D. commod

XV. Edi

commod. L. 1. D. quod mer. cauffa. Vid. Jo. Bertrand. de Jurifperit. 1, 1. p.3 1. Guil. Grot. de Vit. Jureconf. 11, 6. p. 127. Jac. Gothofred. Manual. Jur. 11, 14. 15. Nihilominus tamen facile eum excufat Hadriani Imp. auctoritas. Hujus enim aufpiciis fcripfit. Et laudi fibi duxiffe Hadrianum, fi nova jura condidiffe diceretur, quin ideo alterum Numam videri voluiffe, ex Aurelio Victore Schotti præclare obfervavit Henr. Dodvvell. Praleit. Cambden. VII. p. 294. Ceterum tantam hic Juliani labor auctoritatem in foro obtinuit, ut Diocletianus & Maximianus Imp. illud JUS PERPETUUM adpellare non dubitent, in L. 5. C. de adpellar. Unde non mirum, quod ex eo tempore Furius Anthianus, Pomponius, Calliftratus Paulus, Ulpianus aliique clariffimi jureconfulti, certatim ad Edictum perpetuum commentati fint.

XV. Eodem exemplo etiam Edictum protum pro- vinciale nefcio (s) quis concinnavit, quod vinciale. tamen ab edicto perpetuo prætoris parum difcrepaffe videtur. Caji fane fragmenta ex commentariis ad Edićtum provinciale tantum non in omnibus fraginentis aliorum ex libris ad edictum prætoris refpondent: adeo ut Gothofredus in ordinando edi&to perpetuo etiam Caji fragmentis uti non dubitarit. Ceterum hanc utriufque edicti fimilitudinem ne

mo

(s) Eidem Hadriano hoc edictum provinciale tribuit Henr. Dodvvell. ad Spartian. Had. 2. P. 395. Sed dubium hoc eft. Verofimilius, quod fub Marco in lucem prodierit. Vid. Ez. Spanh. Orb. Rom. II, 12. p. 97.

mo mirabitur ; qui noverit, jam olim proconfules urbana edicta in jure dicundo plerumque effe fequutos, Cicero Verrin. I, 46. & ad Attic. Epift. VI, I. Conf. Ezech. Spanhem. Orb. Rom. Exerc. 2. II. 12. p. 97.

XVI. Periit utrumque edictum, magno xvI. Re jurifprudentiæ incommodo. Fragmenta ta- ftitutio cmen, hinc inde in Digeftis reliqua, tamquam diai pere petui . fractas e naufragio tabulas collegerunt Eguinarius Baro in libris Manualium (t), Guil. Ranchinus, cujus labor ad edictum prodiit Parif. MDXCVII. 8. recufus in Jo. Herm. Schminckii Syntagm. Critico Marp. ɔɔ İç ccxvii.4. & qui in dirigendo ordinandoque potius, quam concinnando edicto, omnium fuperavit induftriam, Jac. Gothofredus, cujus Series librorum edilti perpetui inter quatuor fontes juris civilis exftat.

XVII, Ex quo Imperatores non amplius XVII.Cofenatus confultis, fed epiftolis, nova jura dices in condere cœperant; intra ducentos annos in quibus tantum cumulum etiam hæc excrevere Princi- collea pum refcripta, ut etiam de iis in codices () tiones colligendis cogitarint Gregorius & Hermo- principu. genes,

(+) Parum honorifice de hac Eguinarii collectio. ne fentit Jac. Gothofr. in Biblioth. juris I. 1. 46. ubi obfervar, auctorem fæpe data opera fingere edicta, quæ numquam fuerint, multaque eo referre, quæ ex jureconfultorum placitis, moribus antiquis, novifque principum inftitutis defcendant.

(u) Codices quum femper vocentur hujufmodi Refcriptorum principalium collectiones; obfervandum, codices olim a voluminibus diftin

conftitu

XVIII. Codex Gregoria

genes, feu, ut aliis vocantur, Gregorianus & Hermogenianus, quorum codices privata. auctoritate concinnati, etiam a Juftiniano celebrantur. Conft. fumma reip. §. 1. de Juftin. cod. confirm.

XVIII. Ad Gregorianum codicem quod attinet, eum recentiorem Hermogeniano credit Guido Panciroll. de claris legum Interterpret. I, 65. 66. qui & auctorem effe fufpicatur Gregorium, fub Valente & Gratiano præfecturn annonæ, Africaque procof. cujus mentio fit Z. 15. C. Theod. de piftorib. At Gregorio alii hunc codicem tribuit Gothofredus Prolegom. Cod. Theod. 1, p. 183. qui fub Conftantino M. fuerit Præfectus prætorio, cujufque mentio fit L. 3. C. Theod. de annon. & L. 2. C. Theod. de contrah. emt. ut & in L. 1. C. de natural. lib. Neutrum adeo certum atque expeditum videtur. Auguftius fane ad Pollent. 11, 8. auctorem non Gregorium vocat, fed Gregorianum: eodemque modo eundem laudat Auctor collationis legum Mofaicarum & Romanarum, 1, 8. 9. & 10. VI, 4. 5. Continuiffe vero hic codex videtur conftitutiones ab Hadriano ufque ad Diocletianum & Maximianum, (x)

XIX.

tos, atque ita adpellatos libros quadrata vel quadrangula forma, (nam & triangularis formæ mentio fit apud Dionyf. Perieget. p. 36.) quamvis alias vulgari ufu omnes libri vocentur codices. L. 52. D. de Legat. 3. Salmaf. de mod. Ufur. X. p. 413. Schulting. ad Paul.p.377. (*) In fragmentis fane codic's Gregoriani, quæ