A

fævitiam

centupondiis, &c. de quibus Plaut. Afin. III, z
Jo. Meurf. Aultar. philol. ad librum de gloria
XXII. eo prolapfa demum fuit dominorum
truculentia, ut exquifitiffimis fervorum fup-
pliciis oculos pafcerent. Exempla exstant
apud Senecam de Ira III, 40, de Clement.
XVIII. Plin. Hift. Nat. IX, 23. Juvenal. Sat.
VI. v. 218. feq. Tertull. de pallio in fin. Vul-
gare fupplicium crux crat, in quam ob le-
viffima delicta ibant fervi. Nec quidquam
miferos eripiebat cruciatibus, nifi fe ad
aras Deorum vel principis reciperent fta-
tuan, fibique deprecatorem pararent. De
quo ritu videndus VVovverus ad Petron. p.
148. Unde reipublicæ intererat dominos,
in fervilia corpora impune fævientes latis
legibus coerceri.

IV. Hinc IV. Factum id primum fub Augufto, qui Auguftus præfecto urbi id dederat negotii, ut domidomino- notum fævitiam ac libidinem & in præbenrum-com- do victu fordes atque iniquitatem compefcefi recte divinavit Lipf. ad Sen. de Benef. III, 21. De fervorum fane querelis Præfectum Urbi cognoviffe, fatis patet ex Ul piani L. 1. §. 1. 8. de off. praf. urb.

pescuit.

v. Quod

diano &

ret;

>

V. Deinde & Claudius Imperator domi& fa&tum norum, fervos ægrotos exponentium vel SC. Clau- plane necantium crudelitatem SCto coerlege Pe- Cuit, illofque fervorum amiffione, hos ordinaria homicidii pœna mulctavit. Sueton. Claud. XXV. Dio Caff. Hift. XL. p. 788. Porro non multo poft lata lex Petronia anno U. C. DCCCXIV. C. Petronio Sabino Turpiliano & C. Cafonio Pato Confuli

tronja.

bus,

Y

་

bus (6), qua vetitum ut ne liceret dominis fervos fuos arbitrio ad beftias depugnandas tradefed cauffa prius a judice cognofceretur. L. I. §. 1. 2. D. ad Leg. Corn. de ficar..

re,

VI. Ha driani fe

veritas in dominos

VI. Tum poftea Hadrianus dominorum crudelitatem refcriptis legibufque quam plurimis inhibuit. Sic Umbriciam matronam, quæ leviffunis de cauffis acerbius tractaverat ancillas imma in quinquennium relegavit. L. 2. §. fin. D. h. t. nes. Idem & renovavit legem Petroniam, ergaftula fervorum & libertorum fuftulit, & fervos, nifi cognita judicibus cauffa, occidi plane vetuit. Spartian. Hadr. XVIII. & ibi Cafaub. VII.

(b) In dubium tamen id vocat Petrus Faber Semefir. II, 12.p. 134. qui negat, hanc legem vocandam Petroniam, fed dici eam mavult Petiniam latam quippe a Petinio & Caffio Apponiano Coff. A. U. C. DCCCLXXV. idque prima ideo, quia Lex Petronia de longe alia re, puta de prævaricatione & calumnia egerit. L. 16. C. ad L.Jul. de adult. Deinde quia de Hadriano referat Spartianus, eum fervos a dominis occidi vetuiffe, eofque damnari voluiffe per judices. Sed ut plures potuerunt effe leges Petroniæ, ita in una harum de fervis quædam cauta effe, patet ex L. 24. D. de manumiff. & Paull, Sent. IV. 12.5. Idem deinde Hadrianus confirmare potuit, & feverius fancire, quod ab antecefforibus ftatutum in defuetudinem venerat, aut obfoleverat penitus. Semper fane hæc lex Petronia, nunquam Pætinia vocatur. Immo non obscurum est, diverfas plane leges con, fundi a Petro Fabro. Prior enim de prævaricatione dicitur Junia Petronia; hæc autem dicenda effet Petronia Cafonia. De his Coff. vid. Henr. Noris. Epift.' Consul, p. 418.

ftitutio D. Pii.

VII.Con VII. Succeffit porro conftitutio D. Pii, que dominis in fervorum fuorum vitam non plus poteftatis conceffit, quam in alienorum poenam legis Cornelia minatus iis, qui fervos fine jufta cauffa occidiffent. L. 1. §. z. L. 2. D. h. t. Idem Imp. venire juffit fervos, qui acerbius tractati a dominis ad ftatuas principum confugerant. §. 2. Inft. h. t. Conf. Collat. Leg. Mof. & Rom. III, 2. p. 742.

VIII. Ut

Aantini

M.

VIII. Poftremo Conftantinus M. fanxit & Con- ut qui fervum fuum occidiffet caftigando, poenam legis Cornelia de ficariis non fubiret. Sin tormentis aut deftinato confilio id fuiffet factum, dominus ordinaria homicidii poena plecteretur. L. un. C. de emend. ferv. Conf. Jac. Gothofr. ad L. 1. & 2. C. Theod. de emend. ferv. Lib. IX, 12.

A

T1 T. 1X.

De Patria Poteftate

Lieno quoque jure fubjecti funt filii filiæque familias, & hinc jam de patria poteftate ex antiquitatibus agendum.

I. Patria 1. Recte Imperator §. 2. Inft. h. t. Jus, inquit, poteftas poteftatis, quod in liberos habemus, proprium eft Romano- civium Romanorum. Nulli enim alii funt homigentibus nes, qui talem in liberos habeant poteftatem, quaancogni- lem non habemus. Quamvis enim apud Perfas

rum aliis

(4) etiam parentes in liberos imperium fatis

du

(a) Etiam Athenienfibus jus vitæ & necis in li

beros

durum & vere tyrannicum exercuerint, filiis fuis tanquam fervis ufi, tefte Arift. Eth. VIII, 10. Romani tamen adeo gentes omnes reliquas hac in re fuperarunt, ut patria eorum potestas melioribus auctoribus non immerito vocetur patria majeftas. Val. Max.VII,7.5.Quinctil.Deelam. CCCLXXV. Erant enim liberi in DOMINIO juris Quiritum, & hinc poterant vindi cari. L. 1. §. 2. D. de rei vind. iis furreptis locum habebat actio furti L. 14. §. 13. & L. 3& D. de furt. Mancipabatur etiam, tamquam res mancipi. Caj. Inst. 1, 6. 3. Conf. Bynkersh de jure occidendi liberos I. p. 145. Immo durior in quibufdam apud Romanos erat liberorum, quam ipforum fervorum, conditio: certe non multo tolerabilior ut fatentur Liban. Declum. XXXVII. Sen. Contr. III, 9. & 18. LaEtant. Divin. Inftit. IV, 3. Servius ad virgil. Eneid. XI. v. 143. unde & fervire patri dicuntur liberi. Lactant. Div. Inft.. IV. 3. Nood. Probabil. 11,9. p. 63. Quæ omnia fatis evincunt, liberos ratione aliorum hominum fuiffe perfemass ratione civitatis cives: at ratione patris.

rest

beros fuiffe conceffum, ex Sext. Empir. Pyrrh. Hipot. III. probari poffe exiftimat Oifelius ad Caj. Inft. I, 2.2.p. m. 31. qui ideo Romanam illam legem Athenis arceffit. Sed nihil fuiffe in Solonis legibus juri ifti Romano fimile Juculenter oftendit Dionyf. Halic. I. p. 96. ubi ex inftituto utriufque gentis leges inter fe contendit. Conf. Jo. Meurf. in Solon. XXII, p. 79. & in Themid. Att. 1, 2. & 3. Huber. Digreff. II, 6. Thomas. de ufu pract. doftr. de patria pot. I, 13. 14.

II. Ejus auЯorRo. mulus.

res, æque ac fervos. Vid. Elem. Jur, Civil. S. 135. feq.

II. Auctorem hujus juris effe Romulum, teftis locupletiflimus eft Dionyf. Halic. II. p.96,& hinc ipfe Papinianus apud autorem collat. Mof.

Rom. Tit. IV, 8. ejus poteftatis originem refert ad legem regiam. Nec obftat, quod Ulpianus patriam poteftatem MORIBUS receptam dicit, L. 8. D. de his qui funt fui vel alieni jur. Refpicit enim eo ipfo ad XII. tabulas in quas illud jus receptum, non tanquam lex regia, (leges enim regiæ omnes ftatim ab ejecto Tarquinio Superbo exoleverant, L. 2. §.3.D. de reg.jur.) Sed tanquam mos vetus. Non ferebat fcilicet infigne illud Romanorum odium, quo regium nomen profequebantur, ut quidquam Regibus acceptum ferre vellent. Conf. Schulting. ad Collat. Leg. Mof. Rom. IV, S. p.7.19. feq. III. Eam III. Primo ergo patria poteftas non fecus ac dominorum e Romuli inftituto erat perpetua, perpetuo durabatque per omnem patris vitam, nec quifretinebat, quam liberorum, vivo & invito parente, fui

patres

IV.Etiam

juris fiebat, etiamfi tractaret rempublicam, magiftratus gereret, fummamque ftudii erga patriam laudem effe commeritus. Dion. Hal.II. P. 96. Interim tamen hoc jus patriæ poteftatis cedebat dignitati, immo interquiefcebat tantifper & connivebat, uti docet Gell. Noll. Art. II, 2. Quo etiam referendæ L. 13. §. 5. & L. 14. D. ad SC. Trebell. quas egregie illuftravit V. A. Corn, van, Bynkersh. Obf. 1, 18. p. 75.

IV. Deinde huic patris imperio non folum in nepo- filii & filiæ, fed & illorum liberi & nepotes fuberant, quamvis filii effent milites. L. 7. C. b.r.

tes.

Eam