Page images
PDF
EPUB

libertini

XIII. Ex eo ergo tempore trium generum XIII.Hine erant libertini. Alii enim fiebant cives Ro- alii cives, mani, alii fola confequebantur jura Latino- alii Latirum, dicti hinc Latini Juniani. Alii deni- ni, Junias que utriufque juris expertes ad deditiorum dedititii. tantum conditionem adfpirabant. Jac. Cujac.

Obf. IV, 5.

ni, alii

XIV, Jura civitatis quænam fuerint, inter XIV. Qui omnes conftat, & infra oftendetur accura- nam Lati ni Junią. tius. Latini Juniani ejufdem erant conditionis ni?" cum Latinis in colonias deductis. Ulp. XIX, 4. Fragm. Regul. ex vet. Jureconf. VIII. p. m. 805. quales coloniæ paffim in orbe Romano exftabant etiam ævo Imperatorum. Ez. Spanh. Orb. Rom. Exerc. I, 9. Libertate igitur gaudebant, participes erant commerciorum & mancipationum cum civibus, Ulp. XIX, 4. & familiæ emptores & teftes & libripen les fieri, (Ulp. XX, 8.) quin & fideicommiffum capere poterant. (Ulp. XXV, 6.) Sed tamen nec teftari iis licebat, (f) nec ex teftamento quidquam capere, nifi intra centum dies a creatione jura Quiritium confequerentur. Ulp. XVII, 1. Hinc vulgo dicitur, vixiffe Latinos Junianos ut liberos deceffiffe ut fervos. L. un. C. de Lat. lib. tell.

[ocr errors]

XV. Dedititii vero vix umbram libertatis xv. Quas confequebantur. Nam & juris commercio- les d.di

E 6

rum,"

(f) Videntur tamen & Latini Juniant teftari potuiffe volentibus concedentibufque patronis Nam & domini permittere poterant ipfis fervis teftamenti fa&tionem > ceu adparet ex Plin. Epift. VIII, 16.

sitii.

XVI. An ea diffe.

Caracal

ia?

rum, mancipationum, erant expertes, & teftamenti factione turn activa tum passiva plane carebant, &, quæ miferrima erat eorum conditio, nulla ipfis fpes fupererat, ullo inodo ad civium Romanorum vel Latinorum faltim, conditionem adfpirandi, Suet. Aug. XL. Cajus Inft. 1, 1. 4. adeoque ejufdem erant conditionis cum populis dedititiis. (g)

[ocr errors]

XVI. Et hæc differentia libertinorum fuit rentia fu. etiam fub imperatoribus infequentibus obblata ab fervata. Quamvis enim Antoninus CaracalAntonino la in nota illa lege in orbe Romano E, 17. D. de ftatu hom. civitatis jura cum omnibus qui in orbe Romano viverent, communicarit; id tamen beneficium non ad libertines, fed ad ingenuos pertinuit; ut recte obfervarunt Ez. Spanh. Orb. Rom. 11, 5. Ant. Schulting. ad Caji Inft. 1, 1. 2. p. 13.

XVII. JuXVII, Primus Juftinianus difcrimen iftud stinianus fuftulit, L. un. C. de dedit. lib. roll. L. un. C. de eam primuslu Lat. lib. toll. quibus conftitutionibus omnibus libertinis jura civitatis indulfit. Quinimmo, quæ erat Flavii noftri liberalitas, denique omne difcrimen inter ingenuos & libertinos fuftulit,

tulit.

(8) Qui fe, divinaque & humana omnia dedebant, mittebantur fub jugum, de quo ritu videndus Dionyf. Halic. Ant. Rom. III. p. 159. Qua formula deinde facta fuerit deditio; ex Liv. I, 38. oftendit Barn. Briffon. de Form. IV, P. 354. Petr. Fab. Semeftr. 1, 7. p. 36. Effectus vero erat, ut populi ejufmodi ingenuitatis quidem jura retinerent, at nullo modo ad civitatis commoda adfpirarent. Conf. Car. Sigon. de antig, jur. Ital. I, 1. p. 470

lit, falvo tamen jure patronatus, omnibuíque libertis jus aureorum annulorum & natalium reftitutionem (b) dedit. Nov. LXXVHI. Quam prudenter id confilii coeperit Imperator, alii oftenderunt. Vid. VVifsenb. ad Tit. C. de jure aur. p. 360. Thomas. de usu praît. dift. hom. in ingen.libertin. I, 31. feq. p. 18.

bertino

XVIII. Ceterum præcipuum id erat infigne XVIII.I libertinorum, quod vefte alba & annulo do- fignia linarentur a patronis. Tertull, de refurr. cap.LVII. rum. & deinde pileati & capite rafo incederent. Et capillos quidem radere folebant in templo Feronia. (i) De quo ritu videndi Taubm. ad Plaus. Amphitr. 1, 1. extr. Alex. ab Alex. Genial. dier. IV, 20. Dalecamp. ad Plin. II,55. Adfumebant etiam prænomen, nomenque patroni fuo addebant. Vid. infra Lib. III. Tit. VIII. §. 1. Quo alludens Perfius Sat. V. v. 77. Verterit hunc dominus; momento turbinis exit MARCUS Dama. Add. Arrian. Diff. Epictet. II, 1. Ceterum, quia jam libertatem confequuti non amplius pro rebus, fed pro perfonis habebantur: hinc in jure noftro qui ftatum mutarunt, & vel ex fervis liberi, vel ex liberis servi facti, non iidem cenfentur, fed vocantur novi homi

(b) De jure aureorum annulorum & reftitutione natalium a principe impetrari folitis vid. Lipf. Elect. 11, 8. Jo. Kirchmann. de annulis, XV. XVI. Thomaf. de ufu pract, dift. in ingen, liber. I, 26. 27. p. 14. feq.

(i) Qui mos ponendi capillos utrum ad exemplum naufragorum introductus fit, an ab Athenienfibus Romam manarit, difputat Briffon. Ant. Rom. I. 1 1. p. 13.

bomines. L.27. §. 1. D. de adim. vel transfer. leg. Itemque alii homines. L. 98. §. 8. D. de folution.

L

TIT. VI.

Qui & ex quibus cauffis Manumittere
non poffunt.

Icentia manumittendi reftricta primum eft per legem ALIAM SENTIAM, cujus adeo historia, occafio & materia ex antiquitate erunt explicandæ.

I.Lex - I. Lata ea lex, imperante Augufto Sex. lia Sentia Elio Cato, (ita enim cognomen ex vetuftis quando monimentis primus reftituit Henr. Noris. Ce

lata.

[ocr errors]

II. Ratio

not. Pif. Diff. 111. cap. IX.) & C. Sentio Saturnino Coff. anno ab U. C. DCCLVII. Dio Caff. LV. p. 557. Unde fallitur Mynfingerus Comment. ad Inftit. h. t. dum mentionem legis fieri putat a Cicerone in Top. II. Illa enim lex Elia Sentia, cujus Cicero meminit, fi genuina effet vulgaris lectio, a roftra foret diverfiffima. Sed acute conjicit Norifius, ab indocti fcribæ manu effe alterum Sentia, legem vero Eliam in loco Ciceronis non aliam effe, quam jus Ælianum vel Elii tripartita, de quibus fupra in procm. §. VIII.

II. Occafionem legi dedit nimia manumitRujus le- tendi facilitas, qua fiebat, ut urbs peffimoBis, rum viliffimorumque civium colluvie adflueret. Quod quanto cum dedecore fuerit conjunctum, præclare oftendit Dionyf. Halic. Antiq. Rom. IV, p. 228. Talis eft noftro tempore

confufio, & fic ad fordes atque ignominiam degeneravit Romanorum probitas, ut nonnulli a latrociniis, parietum perfoffionibus, proftitutionibus, omnibufque aliis fceleribus pecunia collelta libertatem redimant, ftatimque fe Romanos faciant: alii confcii dominis, & fecii veneficiorum, homicidiorum facinorumque, tum contra Deos, tum contra rempublicam fufceptorum, eam ab illis gratiam recipiant: quidam ideo manumittantur ut acceptum e publico frumentum menftruum, & fi qua alia liberalitatis in egenos cives conferuntur a Principibus, dent his, a quibus fint falli liberi. Accedebant aliæ cauffæ manumittendi parum honefta. Sæpe domini fervos omnes manumittebant in fraudem creditorum. Tacit. Ann. XV, 55. Sæpe fervi a minoribus, quorum amores adjuverant, libertatem fibi loco mercedis ftipulabantur. Cujus rei exempla multa depingunt Terentius & Plautus.

III. Eam licentiam, quum indigna vide- III. Plura retur Augufti fæculo, lata hac lege coercen- gis capihujus ledam putabat princeps prudentiffimus. Qua ta. de re Sueton. Aug. XL. Manumittendi modum terminavit. Et paucis interjectis: Quum & de numero, & de conditione & differentia ecrum, qui manumitterentur, curiofe caviffet: hoc quoque adjecit, ne uinitus umquam tortufque quis ullo libertatis genere civitatem adipifceretur. Prius Auguftus lege Fufia Caninia; pofterius Elia Sentia præftitit. Quin tam neceffariam tamque dignam fæculo iuo hanc legem exiftimabat Auguftus, ut inter mandata extrema, quæ Tiberio fenatuique &

Рорц

« PreviousContinue »