VI.Manu

Vertigo facit: bic Dama eft, non treffis agafo
Vappa lippus, & in tenui farragine mendax..
Verterit hunc dominus, momento turbinis exit
Marcus Dama.

Virga, qua caput percutiebatur, vindilla vocata eft, ab eodem, ut putatur, Vindicio. Et de ea idem Perfius Satyr. V, 88.

Vindilta poftquam meus a Pratore receffi. Conf. Claud. Paneg. de IV. Conf. Honorii v. 612, De alapis in manumiffione inflictis legi meretur Cafp. Barth. ad Briton. Philipp.p. 406. De formula manumittendi Feft. voce manumitti & Briffon. de Form. VIII. p. 724. Singulare eft quod notavit Appianus, Labeonem morientem fervum domi dextra adprehendiffe & circumegifle. Ea fane manumiffio non fuit hæc follemnis per vindictam peracta, quippe quam in jure fieri oportebat, fed alia privata, & mortis cauffa facta, quæ tantum libertatem Latinain tribuebat: uti rem recte explicat Merillius Obf.VII, 14. p. 25......

VI. Acceffit porro III. ex legibus XII. Tamiffio per bularum manumiffio per teftamentum, qua zeftamen- fi quibus libertas daretur verbis directis: DAVUS SERVUS MEUS LIBER ESTO: liberti ejufmodi vocabantur Orcini feu Charonita, quafi, qui nullum patronum, nifi in orco haberent. Jac. Cujac. obf. III, 23. Sin verbis precativis ufus effet teftator: ROGO HEREDEM MEUM, UT DAVUM MANUMITTAT; heres fiduciarius retinebat jura patronatus. Sin denique in certum diem vel fub conditione cuidam daretur libertas; is ftatu liber audiebat, nec plenam

libertatem, nifi veniente die, vel exiftente conditione, confequebatur. L. 1. pr. D. de ftatu lib. Feft. voce ftatu liber.

facrofan

VII. Et hi quidem funt antiquiffimi manu- YII. Etin mittendi modi. Loco manumiffionis per cen- ais ecclefum Imperatores Chriftiani (d) introduxerunt fiis. aliud manumiffionis genus quod fiebat in SS. Ecclefiis, ubi recitatis juffu domini tabulis, a clero fignatis, fervus libertatem confequeba tur. Ita ritum exponunt Auguftin. Serm. V. a Sirmondo edit. Papian. in Refponf. 111. p. 829,

inter ami

VIII. Paullo ante ea tempora invaluerant VIII. Nec manumiffiones variæ minus follemnes, qua- non per eles, per epiftolam 11. inter amicos. Illa initio piftolam, fine omni follemnitate expediebatur, donec cos, & per Juftinianus quinque teftium, exigeret fubfcri- convivia. ptionem L. un. §. 1. C. de Lat. libert. toll. Hec ita fiebat, ut dominus fervum, præfentibus amicis, vel liberum effe juberet, vel III. convivio adhiberet. Gloffa nomice Labbai: περ μωσαν ἐλευθερία, ὅταν συνεςαθῆναι μα nendow & Sinor us, Per menfam libertas eft, fi mecum epulari fervum juffero. Indecorum fcilicet olim habebatur, cum fervis vilibufque hominibus accumbere, iifque non lecti, fed fubfellia

E 4

(d) Et quidem Conftantinus M. ceu patet ex L. 1. 2.C.de his qui in eccl, manum. Conf. Sozom. Hift. eccl. I, 9. Videtur tamen Conftantinus exemplum gentilium fequutus, qui & ipfi fubinde vel in templis ad aras Deorum vel in publicis populi cœtibus manumittebant, ceu præclare obfervat Jac. Gothofred. ad L. un. C. Theod. de manum. in SS. Ecclefiis.

IX. Servi

fellia erant parata. Hinc parafitus apud Plaut.

In Sticho 111, 4. v. 32.

Haud poftulo equidem, me in letto accumbere:
Scis tu
me effe imi fubfellii virum.
Et in eadem comoedia fervi duo: V, 4. v. 2 1.
Potius in fubfellio

Cynice accipiemur, quam in lettis.
Quod fi ergo fervus juberetur accumbere :
fignum hoc erat data libertatis. Plin. Epift.
VII, 16. Quo & locus Luc. XII, 37. a non-
nullis refertur. Sed & hic Juftinianus quin-
que amicorum, tanquam teftium, exegit
præfentiam L. un.C. de Lat. lib. toll. Sunt &
alii modi innumerabiles Latinæ libertatis
uti ait Juftinianus L. unic. C. de Lat. libert.
soll. fic impofita puero bulla & prætexta,
manumiffus credebatur puer. Sueton. de clar.
Rhetor. cap. I. Manumiffus cenfebatur fervus,
quem dominus actis intervenientibus filium
vocaverat, quamvis id non fufficeret ad ad-
optionem. §. 12. Inft. de adopr. Item, fi an-
cilla a domino matronali habitu donata fuif-
fet, vel fervus domino volente fignaffet ta-
bulas. Quintilian. decl. XXXIV. Immo &
mortis caufa datam efse ejufinodi libertatem,
ex l. 15. D. de manumiff. probat Merill. obf.
L. VII. cap. XIV.

IX. Denique & ipfo jure, nolente licet nonnun- domino, fervis nonnunquam libertatem danqua ipfo dam fuifse novimus. Caufsas a Juftiniano jure libertatem fere inventas accurate recenfet Thomaf. Diss. funt com de ufu praît. diftinit. bom. in ingen. & lin Lequuti.

X. Liber cinerum

bert. I, 12.

X. Ceterum antiquiffumis temporibus una

erat

erat eademque omnium manumifforum liber- unum iaitas: fiquidem manumiffione non folum liber- tio gens. tatem, fed & civitatis jura confequebantur, idque inftituerat Servius Tullius, qui & ipfe libertina fuerat conditionis. Dionyf. Halic. IV. p. 126. Quam in rem Cicero pro Corn. Balbe XXIV. Servos denique quorum vis & fortuna conditio infirma eft, bene de republica meritos, perfape libertate, id eft, CIVITATE, publice donatos videbamus. Civitatem ergo una cum libertate confequebantur fervi, fed ita, ut in quatuor urbanas tribus, tanquam ignobiliores, defcriberentur. Flor. Epitom. Liv. XX.

Sentia

XI, Enimvero quum civitas deinde tota XI. Quod fceleftiffimorum hominum colluvie implere- mutatura tur, nequiffimique homunciones, a domin's lege Elia manumiffi, civiam jura invaderent; (Dionyf. Hal. 1. c. p. 228.) primum fub Augufto lege Alia Sentia cautum eft, ne fervi fceleris cauffa publice cæfi, vincti, aut torti, aut ftigmate inufti, (e) impetrata a dominis libertate, melio

E S

ris

(e) Solebant enim fervi ob levia crimina flagel
lis cædi, dominifque reddi. L. 10. princ. D.
de pan. L. ult. D. de Injur. Paull. Sent. recept.
7,4. 22. Nonnunquam etiam ea lege redde-
bantur dominis, ut aliquamdiu in vinculis ha-
berentur. Paull. l. c. & V. 18. 1. Fugitivis
vero fervis epigramma in facie inurebatur
& talibus quidem plerumque litteris: F. H.
E. L. T. Fugitivus hic eft L. Titii. Quibus
de notis multa congeffere Oifel. ad Caji
Inft. 1, 1. 3. p. 16. feq. Lipf. Elect. II, 15.
Rader. ad Martial. Epigr. II,25. & VIII, 70.
Rad. Forner. Rer. Quotid. VI, 26. Tit. Pop-
ma de operis fer. Joan. Rhod. ad Scrib. Lax-

XII. Et

ris effent conditionis, quam dedititii. Sueton. Aug. LX. Dio Call. LV. p. 556. Ulp. Fragm. I, 11. Cajus Inftit. I, 1. 3. p. 15.

XII. Poftea A. U. C. DCCLXXI. M. Junio poftea le- Silano & L. Junio Norbano Balbo Coff. lata ge Junia Norbana, eft lex Junia Norbana, qua conftitutum, ut manumiffi per epiftolam aut inter amicos, aliifque modis minus follemnibus, de quibus fupra §. VIII. non civitatis fed Latinorum tantum jura confequerentur. Ulpian. Fragm. 1, 10. Caj. Inft. L. 1. 2. & ibi viri docti. Hinc non defunt exempla manumiffionum per epiftolam aut inter amicos, per vindictam deinde ideo confirmatum, ut liberti jura civitatis confequerentur. Plin. Epift. VII, 16. Nonnunquam & ab Imperatoribus Latini Juniani jura Quiritium impetrabant. Plin. Ep. X, 4. Introducti fubinde & alii modi, quibus jura Quiritium confequerentur Latini Juniani, veluti, fi quis uxorem duxerat teftatione interpofita, quod liberorum quarendorum cauffa id fecerit, ex eoque matrimonio natus erat filius: fi quis Romæ triennio inter vigiles militaverat: fi nave X. M. modiorum frumentum Romam deportaverat. Suet. Claud. XIX. fi ædificium Roinæ conftruxerat. Vid. Ulpian. III, 2. fequ. XIII.

gum.cap. 231. Jo. Nicol. de Sigl. vet. XXV. Stigmata ejufmodi vultibus imprimi vetuit Conftanrinus L. 17. C. de pæn. ex eo quoque tempore fervis fugitivis circumdata collaria, vel lamina collis adpenfæ, quibus epigrammata infcripta. Delineatas ejufmodi lamellas dedit Jac. Spon. Mifcell, Erud. Aptiq. p. 300. 301.