satisdet, quippe cujus bona ex edicto possessa sint. Quintius satisdare recusat, quasi sua bona ex edicto possessa non sint. Dolabella decernit, ut aut satisdet, aut sponsionem faciat, i. e. certam pecuniam constituat, quam perdat, si sua bona ex edicto possessa sint. Sponsionem facere Quintius maluit. Judicium ergo constituitur: daturque hoc negotium C. Aquillio Gallo, tum juris civilis scientiâ in primis claro: qui tres secum in consilium juris consultos adhibuit, M. Marcellum, P. Quintilium, et L. Lucullum, coram quibus ea res acta est. set; tandem Sex. Nævius, L. Scipione C. Norbano Coss. cum P. Quintius in Galliam profectus esset, testes complures sumsit, se vadimonium stitisse, P. Quintium deseruisse. Eam testationem cum ad P. Burrienum prætorem edidisset, postulavit ex edicto prætoris, ut sibi Quintii bona, quasi latitantis debitoris, possidere liceret. Prætor, qui deserti vadimonii tabulas testimoniumque audiret, neminem porro, qui absentem Quintium defenderet, adesse videret, ei possessionem decernit. Ita Nævius dies triginta possedit: quibus exactis, eadem bona proscribit, auctionemque in diem certam constituit. Cum ecce tibi Sext. Alphenus Quintii se procuratorem esse denuntiat; statimque et libellos dejicit, et puerum, quem Nævius abducebat, eripit; seque paratum esse judicio Quintium defendere, profitetur. Hunc Nævius in jus ad P. Burrienum vocat: petit, ut si velit pro socio judicio P. Quintium defendere, judicatum solvi satisdet, h. e. sponsores det locupletes, qui præstarent, tantum solutum iri suo periculo, quantum, judicio facto, solvi oporteret, si Quintius damnaretur. Alphenus satisdare non recusat, dum idem vicissim Nævius faciat. Solos enim eos satisdare, quorum bona ex edicto possessa essent: hæc autem non fuisse ex edicto possessa, paratum se defendere. Prætor, qui possessionem decreverat, et possessa fuisse bona intelligebat, decernit, ut solus Alphenus satisdet: qui tum, quasi injustum prætoris decretum esset, tribunos plebis appellat. M. Brutus e decem unus ostendit se intercessurum, nisi quid inter eos conveniret. Convenit igitur ut idibus Septemb. id est, sex septemve post mensibus, P. Quintius judicio se sisteret. Venit Quintius rebus sæpe dilatis, tandem in jus ad P. Dolabellam, prætorem urbis, M. Tullio, Cn. Dolabellâ Coss. itur. Ibi Nævius judicium communi dividundo postulat, cum eo, ut Quintius satisdet, quippe cujus bona ex edicto possessa sint. Quintius satisdare recusat, quasi sua bona ex edicto possessa non sint. Dolabella decernit, ut aut satisdet, aut sponsionem faciat, i. e. certam pecuniam constituat, quam perdat, si sua bona ex edicto possessa sint. Sponsionem facere Quintius maluit. Judicium ergo constituitur: daturque hoc negotium C. Aquillio Gallo, tum juris civilis scientiâ in primis claro: qui tres secum in consilium juris consultos adhibuit, M. Marcellum, P. Quintilium, et L. Lucullum, coram quibus ea res acta est. FRO P. QUINTIO. I. Quæ res in civitate duæ plurimum possunt, hæ contra nos ambæ faciunt in hoc tempore, summa gratia, et eloquentia; quarum alteram, C. Aquilli, vereor, alteram metuo. Eloquentia Q. Hortensii ne me in dicendo impediat, nonnihil commoveor: gratia Sex. Nævii ne P. Quintio noceat, id vero non mediocriter pertimesco. Neque hoc tantopere querendum videretur, hæc summa in illis esse, si in nobis essent saltem mediocria. Verum ita se res habet, ut ego, qui neque usu satis, et ingenio parum possum, cum patrono disertissimo comparer; P. Quin.. tius, cui tenues opes, nullæ facultates, exiguæ amicorum copiæ sunt, cum adversario gratiosissimo contendat. Illud quoque nobis accedit incommodum, quod M. Junius, qui hanc causam, Aquilli, aliquoties apud te egit, homo et in aliis causis exercitatus, et in hac multum et sæpe versatus, hoc tempore abest, novâ legatione impeditus; et ad me ventum est, qui, ut summa haberem cætera, temporis quidem certe vix satis habui, ut rem tantam, tot controversiis implicatam, possem cognoscere. Ita, quod mihi consuevit in cæteris causis esse adjumento, id quoque in hac causâ deficit: nam [quo] minus ingenio possum, subsidio mihi diligentiam compa ravi: quæ quanta sit, nisi tempus et spatium datum sit, intelligi non potest. Quæ quo plura sunt, C. Aquilli, eo te, et hos qui tibi in consilio adsunt, meliori mente nostra verba audire oportebit; ut multis incommodis veritas debilitata, tandem æquitate talium virorum recreetur. Quod si tu judex nullo præsidio fuisse videbere, contra vim et gratiam, solitudini atque inopiæ; si, apud hoc consilium, ex opibus, non ex veritate, causa pendetur; profecto nihil est jam sanctum atque sincerum in civitate; nihil, quod humilitatem cujusquam, gravitas et virtus judicis consoletur. Certe aut apud te, et eos qui tibi adsunt, veritas valebit; aut, ex hoc loco repulsa vi et gratiâ, locum, ubi consistat, reperire non poterit. II. Non eo dico, C. Aquilli, quo mihi veniat in dubium tua fides et constantia, aut quo non in his, quos tibi advocâsti, viris electissimis civitatis, spem summam habere P. Quintius debeat. Quid ergo est ? Primum magnitudo periculi summo timore hominem afficit, quod uno judicio de fortunis omnibus decernit: idque dum cogitat, non minus sæpe ei venit in mentem potestatis quam æquitatis tuæ; prop. terea quod omnes, quorum in alterius manu vita posita est, sæpius illud cogitant, quid possit is, cujus in ditione ac potestate sunt, quam, quid debeat fa cere. Deinde habet adversarium P. Quintius, verbo, Sex. Nævium; re verâ, hujusce ætatis homines disertissimos, fortissimos, ornatissimos nostræ civitatis ; qui, communi studio, summis opibus, Sex. Nævium defendunt: si id est defendere, cupiditati alterius obtemperare, quo is facilius, quem velit, iniquo judicio opprimere possit. Nam quid hoc iniquius aut indignius, C. Aquilli, dici aut commemorari potest, quam me, qui caput alterius, famam, fortunasque defendam, priore loco causam dicere; cum præsertim Q. Hortensius, qui hoc judicio partes accusatoris obtinet, contra me sit dicturus; cui summam copiam facultatemque dicendi natura largita est? Ita fit, ut ego, qui tela depellere et vulneribus mederi debeam, tum id facere cogar, cum etiam telum adversarius nullum jecerit ; illis autem id tempus impugnandi detur, cum et vitandi illorum impetus potestas ademta nobis erit; et, si quâ in re, (id quod parati sunt facere) [falsum crimen] quasi venenatum |